Pan-Hispanic Ballad Project
Total: 24
0311:19 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4841)
Versión de Sarajevo (Bosnia).
Recitada por Esther Abinum Altaraz (65a). Recogida por Manuel Manrique de Lara, 00/00/1911 (Archivo: AMP; Colec.: Manrique de Lara, M.). Publicada en CMP 1978, Antología, v. III, nº 32, pp. 40-41, notación musical, p. 40. 066 hemist. Música registrada. |
|
|
Asentada está la reina, asentada en su portale. |
2 |
Por allí pasó Carleto, que de ella se enamorare. |
|
--Matemos al rey, el conde, conmigo ven y nos casamos. |
4 |
--No tengo arte ni parte para lo ir a matare. |
|
--Hacedvos que estáis preñada de tres meses y algo mases, |
6 |
por los campos de Algolimbri, un ciervo videis pasare; |
|
si de aquel ciervo no gosto, al fedo lo voy a echare.-- |
8 |
N`estas palabras diciendo, el rey se dexa venir; |
|
topó a la niña llorando lágrimas de veluntare. |
10 |
--¿De qué lloras, blanca niña, lágrimas de veluntare? |
|
--Lloro de que estoy preñada de tres meses y algo mases. |
12 |
Por los campos de Algolimbri, un ciervo vide pasar. |
|
Si de aquel ciervo no gozo, al lado lo voy a echare. |
14 |
--Dame armas y caballos, al ciervo iré a alcanzare. |
|
--¿Para qué quérex armas y caballos? Ya os abasta puño endorado.-- |
16 |
El rey, como era sencioso, no la quiso escuchare. |
|
Tomó armas y caballos y al ciervo fue a alcanzare. |
18 |
En medio del camino, con Carleto se hay encontrado: |
|
--¡Buenos días, tú, Carleto! --¡Buenos tengas y mal vengades! |
20 |
--¿Qué te hize yo, Carleto, que me respondes con el male?-- |
|
Trabó Carleto su espada, la cabeza le quiere cortare. |
22 |
Trabó el señor rey la suya y luego se la fue a cortare. |
|
En la punta de la lanza, allí se la fue a encolgare: |
24 |
--Apárate, blanca niña, apárate y me verades. |
|
Apárate a la ventana, [apárate] y me verades. |
26 |
--Nunca fuera yo tal, conde, alcanzado este alcanzare.-- |
|
Esto que sintió el señor rey, a la reina quiere matare. |
28 |
--¡No me mate, no me mate! ¡La verdad le voy a contare! |
|
Dos hij+icos de ti tengo, de Carleto son los mases.-- |
30 |
Esto que sintió el señor rey, luego la fue a matar. |
|
En la punta de la lanza, ahí la fue a encolgare; |
32 |
en junto con la de Carleto, ahí la fue a encolgare. |
|
¡Teniendo al rey por marido, namorado fue a buscare! |
| |
Notas:Véase el original manuscrito de M. M de Lara. Para mejores imágenes (formato PDF), tras pulsar este enlace (o arriba, el de la música), remplace su extensión con la de Adobe en el URL. Nótese que la fotocopia del ms. no alcanza la extrema derecha de la página, por lo que otra mano ha insertado el texto que faltaba. La versión en formato de ADOBE de la música incluye la notación original, a mano, de M. M. de Lara. Véase también la versión de Vuelta del navegante de esta misma recitadora, cuyo nombre registra las siguientes variantes: Esther Abinum Altaraz, Abinún; Altarás; Sra. Altaraz, según advierte Armistead, en CMP 1978, III, p. 86.
|
Go Back
|
0311:22 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 8369)
Versión de Sisterna (parr. Santa María de Sisterna, ay. Ibias, p.j. Cangas del Narcea, ant. Cangas de Tineo, Asturias, España).
Recitada por Belarmina Sal González (83a en 1991). Recogida por Anita Gavela, Juan José Pérez, y Jesús Suárez López, 02/08/1991 (Colec.: Suárez López, J.). Publicada en SilAstur VI 1997, nº 11:03, pp. 131-132. 042 hemist. Música registrada. |
|
|
El conde marcha a misa, la condesa queda en casa, |
2 |
y cuando viene pa casa la condesa estaba mala. |
|
--¿Pero qué te pasa, condesa, te dejé buena y estás mala? |
4 |
--Es que me hallo embarazada de dos horas para acá. |
|
--Si te hallas embarazada, algo se te apetecerá. |
6 |
--En los montes de Guarinos un ciervo oí bramar, |
|
si no como de ese ciervo yo pienso de arreventar; |
8 |
si quieres ir a matarlo deja las armas quedar, |
|
vete con palo en la mano como el que va a pasear.-- |
10 |
Dio gusto a la condesa, dejó las armas quedar; |
|
dio una vuelta por las tiendas, otras nuevas fue a comprar. |
|
| ("ya cuando llegó allí estaba el otro") |
|
12 |
--¿Tú qué vienes aquí, conde, a los miós montes cazar? |
|
La tu esposa condesina marido me va a llamar, |
14 |
tu hijo que balbucea [?] a mí padre me va a llamar.-- |
|
Sacaron las espadas, se pusieran a pelear, |
|
| ("de una estocada que dio mató el conde al otro, ahí nu lo sé bien") |
|
16 |
y le cortó la cabeza pa la condesa cenar. |
|
--Aquí tienes, la condesa, el ciervo que fui cazar. |
18 |
--¿Pa qué lo mataste, conde, que esa no te hacía mal? |
|
--No tengas pena, condesa que lo vas a acompañar.-- |
20 |
Y le cortó la cabeza, la tiró en un biseiral: |
|
--Querervos y abrazarvos, que ahora vos doy lugar.-- |
| |
Variantes de una segunda recitación: -la el conde fue a misa; -8a si es que vas a matarlo; -10a hizo caso a la condesa; omite el verso 114.
|
Go Back
|
0311:16 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4838)
Versión de Eivissa (ay. Eivissa, p.j. Ibiza, isla de Ibiza, Baleares, España).
Recogida por S. M., 00/00/1928 (Archivo: AMP; Colec.: María Goyri-Ramón Menéndez Pidal). Publicada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. Transcripción del original mecanografiado. 064 hemist. Música registrada. |
|
|
Un diumenge, de capvespre, el condi ve de caçar; |
2 |
troba sa seva condessa dalt es llit malalta està. |
|
--Què és això, de mi condessa, de tu ara el llit gordar? |
4 |
--Si acàs el condi eho vol sebre s`haurà de deligontar, |
|
que m` ha pres desig de s` aigo de la Font del Rumanar; |
6 |
si no la me porteu prompte, l` infant de través `nírà. |
|
--Anima `t. criados mios, per això em comiu es pa: |
8 |
anau-me-li a portar s` aigo de la Font del Rumanar. |
|
--No és de fiar des criats, tu mateix ehi has d` anar, |
10 |
que per una delígenci no es pot des criats fiar.-- |
|
Va dí: --Enseiau-me es cavall, ses armes de peleiar. |
12 |
--No has de menestê es cavall, no has d`anâ a passetjar, |
|
ni necessites ses armes, no t` has d` anâ a baraiar. |
14 |
Embardanau una mula per mot més abreviar.-- |
|
Va dí: --Enseiau-me es cavall, ses armes de peleiar.-- |
16 |
Llavors, quan se n` anava, per la finestra tatà. |
|
--Es uis que veuen anar-te `n, que no et veiguen tornar.-- |
18 |
En sê allà dins un boscatge que espant feia de mirar, |
|
veu una lluentor d` armes que lluien com la mar. |
20 |
--Valga-mi Dios del cel i el Sagrament de l` altar, |
|
que això són els meus pecats que em deuen venî a buscar, |
22 |
o tal volta és Condi Grillu que em deu venir a matar.-- |
|
Llavors tenien porfedi qual ho ha de començar. |
24 |
--Comença-ho tu, Condi Grillu, ja que m` as desafiat. |
|
--De tres hicus que tu tens, tu en tens un i jo en tenc dos; |
26 |
des que ta muier du as ventre tu poc te n` has d` ansiar.-- |
|
Amb sa punta de s` espasa el coll li fa fer botar, |
28 |
i en sa punta de sa llança per bandera el va posar, |
|
i en sent de tret de sentir-lo, la va començâ a cridar: |
30 |
--Vet ací es desig de s` aigo de la Font del Romanar.-- |
|
Com li havia de respondre si esmaiada estava ja! |
32 |
Aqueixes noves tan tristes en el rei s` han de donar. |
| |
Nota: véase el original mecanografiado, almacenado en el AMP. [Para bajar una imagen PDF, tras pulsar en el enlace al original mecanografiado, sustituya "jpg" con "pdf en el URL.]
|
Go Back
|
0311:8 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4830)
Versión de Castrillo de Rucios (ay. Merindad de Río Ubierna, ant. Gredilla la Polera, p.j. Burgos-2, ant. Burgos, Burgos, España).
Recitada por Quiterea Díez (72a). Recogida por Aurelio Macedonio Espinosa, 00/00/1920 (Archivo: AMP; Colec.: Espinosa, A. M.). Publicada en Petersen-Web 2003, Texto. Reeditada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. 088 hemist. Música registrada. |
|
|
Se paseaba Celinos por el su palacio real; |
2 |
de su casa en casa `el conde buenas corriendidas da, |
|
con trescientos cascabeles alrededor del metral. |
4 |
Los unos cien son de oro, los otros cien de metal, |
|
los otros cien son de plata para mejor trozonar. |
6 |
--¿Dónde está el conde, condesa? --El conde a misa lo está. |
|
--Pues cuando baje de misa tú te pondrás a llorar, |
8 |
diciendo que estás preñada de siete meses o más, |
|
y que se te antoja un ciervo que anda al monte de Olivar.-- |
10 |
El conde baja de misa y ella se pone a llorar, |
|
diciendo que está preñada de siete meses o más, |
12 |
y que se le antoja un ciervo que anda al monte de Olivar. |
|
--Si no me traes la cabeza yo pienso de reventar. |
14 |
--No reviente, la condesa, que se puede remediar, |
|
que la cabeza del ciervo yo te la traeré a cenar. |
16 |
El conde que no era bobo a las tiendas fue a parar; |
|
ha comprado espada de oro, también un lindo puñal. |
18 |
--¿Y para matar un ciervo armas los vas a buscar? |
|
Con la cinta de mi rueca me lo obligo yo a matar. |
20 |
Sale el conde con sus armas el falso amigo a buscar; |
|
a la entrada del monte con Celinos fue a parar. |
22 |
--¿Dónde va el conde tan tarde y tan lejos por acá? |
|
--Vengo en busca de un ciervo que anda al monte de Olivar. |
24 |
--Aquel ciervo que usté busca hablando con usté está. |
|
¿Dónde traes las armas, conde, para conmigo pelear? |
26 |
--¿Dónde las traes tú, Celinos, que las mías aquí están. |
|
La primera puñalada a conde muy mal le va; |
28 |
la segunda puñalada Celinos en tierra está. |
|
Le ha pedido de por Dios que le deje confesar. |
30 |
--Yo seré tu confesor si quieres decir verdad. |
|
--Las tres hijas que usté tiene mías son la metá o más.-- |
32 |
Le ha cortado la cabeza, la ha metido en le metral. |
|
A la entrada del palacio el caballo a relinchar. |
34 |
Salen las tres hijas todas, todas las tres a la par. |
|
--Aquí traigo la cabeza de vuestro padre carnal. |
36 |
--No lo quiera Dios del cielo ni la Santa Trinidad, |
|
que Celinos venga a casa, su cabeza quede allá. |
38 |
En esto habló la condesa . . . . . . . . . . . |
|
--Pues esa cabeza, conde, yo no te mandé matar, |
40 |
que tiene muchos parientes y te puede venir mal. |
|
--Los parientes están lejos y ésos no lo sabrán. |
42 |
--Pues sólo por lo que sepan cartas les he de mandar. |
|
--Por decir esas palabras la vida te había de quitar; |
44 |
si no es por lo que tienes dentro te mataba sin parar.-- |
| |
Notas: En la copia mecanografiada del ms. original de Espinosa, bajo el nombre del pueblo, se anota a mano "será Trucios" (Castrillo de Trucios). Por el momento no veo porqué rechazar la ubicación indicada en el texto mecanografiado. -5b para mejor trezonar tal vez;
|
Go Back
|
0311:9 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4831)
Versión de Rubena (ay. Rubena, p.j. Burgos-1, ant. Burgos, Burgos, España).
Recitada por Victoria Castilla (66a). Recogida 00/00/1918 (Archivo: AMP). Publicada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. Transcripción del recolector. 066 hemist. Música registrada. |
|
|
El casar y el comparar cada uno con su igual |
2 |
y no como pasó Elena, Elena del Monteadán, |
|
que se casó con un viejo y no cesaba de llorar. |
4 |
Y el viejo, como es costumbre, para la iglesia se va. |
|
Mientras el viejo está en misa con Delino fue a encontrar. |
6 |
--Los tus amores, Elena, por aquí me hacen andar. |
|
--Y los tuyos a mí, Delino, me hacen sufrir y penar. |
8 |
--¿Cómo lo haremos, Elena, para aquel viejo matar? |
|
Diremos que estás preñada de siete meses o más, |
10 |
que se te antoja un antojo, antojo que es de antojar, |
|
que se te ha antojado un ciervo que anda en el monte Olivar, |
12 |
que le relumbra la pluma como si fuera cristal.-- |
|
Ya baja el viejo de misa, la ha hallado harta de llorar. |
14 |
--¿Por qué lo lloras, Elena? --¿Por qué tengo de llorar? |
|
Que digo que estoy preñada de siete meses o más, |
16 |
que se me antoja un antojo, antojo que es de antojar, |
|
que se me ha antojado un ciervo que anda en el monte Olivar, |
18 |
que le relumbra la pluma como si fuera cristal. |
|
--Dame las armas, Elena, para yo irle a buscar. |
20 |
--¡Oh! Malhaya sea el conde que las armas quié llevar. |
|
--¿Qué lo sabes tú, Elena, con quien me vendré a encontrar? |
22 |
Si me encuentro con Delino, que es un pecado mortal.-- |
|
A la entrada `el montecillo con Delino fue a encontrar. |
24 |
--¿De ónde viene por aquí, el conde?, el conde ¿por dónde va? |
|
--En busca de un ciervo vengo, que anda en el monte Olivar. |
26 |
--Esas palabritas, conde, la vida te han de costar.-- |
|
Por detrás del golodrino la cabeza le echó atrás. |
28 |
--Toma la cabeza, Elena, para el antojo quitar. |
|
--La del conde lo había ser, y ésa viva lo había estar.-- |
30 |
Por detrás del golodrino, la cabeza le echó atrás |
|
y les ha cogido juntos, las ha arrimao pa un pollal. |
32 |
--Ahí quereisus y abrazaisus, que ahora ya os doy lugar. |
|
Ni en la vida ni en la muerte os he podido apartar.-- |
| |
Notas: Precisión geográfica (en apuntes): "cerca de ... (?) de Atapuerca"; -7a Elino? véase la transcripción del recolector; -22b pecado en otras versiones, enemigo (e.g. ficha nº 4833); -28 Torma véase el manuscrito del recolector; -31a cojido en el manuscrito. [Para bajar una imagen PDF, tras pulsar en el enlace al manuscrito original, sustituya "jpg" con "pdf en el URL.]. |
Go Back
|
0311:10 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4832)
Versión de Las Heladas del Páramo (p.j. Burgos-1, ant. Burgos, Burgos, España).
Recitada por María Pilar González (58a). Recogida 00/00/1918 (Archivo: AMP). Publicada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. Transcripción del recolector. 058 hemist. Música registrada. |
|
|
El casar es el casar cada uno con su igual, |
2 |
que no casar como Elena, Elena de Monteadán, |
|
casó con el conde viejo y no cesa de llorar. |
4 |
Pasó por allí Zelino, Zelino de Monteadán. |
|
--¿Por qué lloras tú, Elena? --¡Porque tengo de llorar! |
6 |
--Los tus amores, Elena, por aquí me hacen andar. |
|
--Los tuyos a mí, Zelino, me hacen sufrir y llorar. |
8 |
¿Cómo lo haré yo, Dios mío pa al conde viejo matar? |
|
--Di que estás embarazada de siete meses o más; |
10 |
que se te ha antojado antojo, antojo que es de antojar: |
|
la cabecita de un ciervo que anda en el monte Olivar, |
12 |
que le relumbra la pluma que parecía un cristal.-- |
|
Vino el conde viejo a casa, la encontró harta de llorar. |
14 |
--¿Por qué lloras tú, Elena? --¡Porque tengo de llorar!. |
|
Sabrás que estoy embarazada de siete meses o más, |
16 |
que se me ha antojado antojo, antojo que es de antojar: |
|
la cabecita de un ciervo que anda en el monte Olivar, |
18 |
que le relumbra la pluma que parecía un cristal. |
|
--Baja las armas, Elena, para irme a cazar. |
20 |
--¡Maldita sea los viejos y quien les ha dado pan! |
|
Con la rueca a la cintura yo me lo atrevo a matar. |
22 |
--No comprendes tú, Elena, con quen me puedo encontrar. |
|
Si me encuentro con Zelino, es mi enemigo mortal.-- |
24 |
Y a la entradita del monte con Zelino vino a dar. |
|
Sacan los dos las espadas y a la batalla se van. |
26 |
De primero al conde viejo, de primero le iba mal, |
|
y de una fuerte estocada batalla vino a ganar. |
28 |
--Toma la cabeza del ciervo que anda en el monte Olivar. |
|
--La tuya podía haber sido y ésa viva podía estar.-- |
| |
Notas: -5b puntuado como interrogación en el ms. original; delante del v. -28 figura lo que parece ser una primera versión coja, luego corregida, del mismo verso -28: Toma Elena la cabeza /[...]// la cabecita de ciervo, / que anda en el monte Olivar (véase la imagen del ms. original). Precisión geográfica (en apuntes): "cerca Santibáñez". [Para bajar una imagen PDF, tras pulsar en el enlace al manuscrito original, sustituya "jpg" con "pdf en el URL.]
|
Go Back
|
0311:11 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4833)
Versión de Santa Cruz del Toro (ay. Valle de Sedano, p.j. Burgos-2, ant. Burgos, Burgos, España).
Recitada por Juliana Puente (63a). Recogida 00/00/1918 (Archivo: AMP). Publicada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. Transcripción del recolector. 058 hemist. Música registrada. |
|
|
Los casa ... con Elena, Elena en el Monte Adán. |
2 |
La casaron con un viejo, no cesaba de llorar. |
|
Pasó por allí su amante que era lindo enamorar. |
4 |
--No sufras, querida Elena, que nunca te he de olvidar.-- |
|
Y ya viene el conde viejo, la encontró harta de llorar. |
6 |
--¿Por qué lloras tú, Elena? --¡Por qué tengo de llorar! |
|
Se me ha antojado un antojo, antojo que es de antojar; |
8 |
se me ha antojado un ciervo que anda en el monte Olivar. |
|
--Baja las armas, Elena, para yo irle a buscar. |
10 |
Baja una, baja dos, para ver la que he de llevar. |
|
--¡Malditas sean los viejos y quien les ha dado pan!, |
12 |
que para matar un ciervo las armas quiere llevar. |
|
--No sabes tú, Elena, con quien me podré encontar; |
14 |
si me encuentro con Zelino que es mi enemigo mortal.-- |
|
Ha cogido su escopeta, para la caza se va, |
16 |
y a la entradita del monte con Zelino fue a encontrar. |
|
--¿Dónde se va el conde viejo, de ónde viene o dónde va? |
18 |
--Vengo de buscar un ciervo que anda en el monte Olivar. |
|
Saca esas armas, Zelinos, vámonos a pelear.-- |
20 |
A los muy pocos momentos Zelino en el suelo está. |
|
Se ha cortado la cabeza, la ha metido en el morral. |
22 |
--Toma esa cabeza, Elena, para el antojo quitar. |
|
--Esa cabecita, conde, viva debía de estar |
24 |
y la tuya, conde viejo, muerta debía de estar. |
|
--Esa palabrita, Elena, la vida te ha de costar.-- |
26 |
Por detrás del coladrillo la cabeza la echó atrás. |
|
Ha cogido las cabezas y las ha llevado a enterrar. |
28 |
--Ahí quereros y abrazaros, que ahora ya s` os doy lugar. |
|
porque en toda vuestra vida se os ha podido apartar.-- |
| |
Nota: -1a transcripción ininteligible (en la fotocopia del ms. original); -27b pone "las he llevado. Aclaración en apuntes: "cerca de Sedano". Véase la transcripción del recolector. [Para bajar una imagen PDF, tras pulsar en el enlace al manuscrito original, sustituya "jpg" con "pdf en el URL.].
|
Go Back
|
0311:7 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4450)
Versión de Rocamundo (ay. Valderredible, p.j. Reinosa, Cantabria, España).
Recitada por Daniela Fernández (57a). Recogida por Eduardo Martínez Torner, 00/00/1931 (Archivo: AMP; Colec.: Torner, E. M.). Publicada en Gomarín Guirado 1997, pp. 25-27. Transcripción del recolector. 058 hemist. Música registrada. |
|
|
El casar es comparar cada uno con su igual |
2 |
y no casar como Elena, Elena de Montalbán: |
|
la casaron con un viejo y no cesa de llorar. |
4 |
El viejo, como es costumbre, para la iglesia se va. |
|
Estando el buen viejo en misa Cellinos por allí va: |
6 |
--¿Cómo lo haremos, Elena, pa` el conde viejo matar? |
|
Dile que estás embarazada de siete meses o más.-- |
8 |
Sale el buen viejo de misa, la encuentra harta de llorar. |
|
--¿Por qué lloras, Elena?, ¿por qué tienes que llorar? |
10 |
Si te hacen mal mis criados, yo les mandaré matar. |
|
--No me hacen mal sus criados, no los mandaré matar, |
12 |
que me se ha antojado un ciervo que anda en el monte Olivar. |
|
--Baja las armas, Elena, pa` el ciervo dirle a matar. |
14 |
--Malditos sean los viejos y quien les ha dado pan, |
|
que para matar un ciervo las armas ha de llevar. |
16 |
--Esa palabrita, Elena, la vida te ha de costar.-- |
|
Se ha marchado el conde viejo, con Cellinos vino a dar: |
18 |
--¿Dónde va el conde viejo?, ¿dónde viene o dónde va? |
|
--Voy en busca de un ciervo que anda en el monte Olivar. |
20 |
--Saque las armas, buen viejo, vámonos a pelear.-- |
|
De primero a conde viejo, de primero le iba mal, |
22 |
y después, a última hora, Cellinos en tierra está. |
|
Se ha cogido la cabeza, la ha metido en el morral. |
24 |
--Toma la cabeza, Elena, para tu antojo quitar. |
|
--Esa cabeza, la viva, muerta debiera de estar.-- |
26 |
Con el puñal que llevaba la cabeza la echó atrás. |
|
Se ha cogido las cabezas, se ha metido en un poyal. |
28 |
--Ahí quereivos y abrazaivos, ahora ya vos doy lugar, |
|
que en toda vuestra vida os his podido ajuntar.-- |
| |
Notas: -25 transcrito como si lo dijera el mismo conde. [Para bajar una imagen PDF, tras pulsar en el enlace al manuscrito original, sustituya "jpg" con "pdf en el URL.]
|
Go Back
|
0311:12 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4834)
Versión de Bejorís (ay. Santiurde de Toranzo, p.j. Santander, ant. Villacarriedo, Cantabria, España).
Documentada en o antes de 1897. Publicada en Ortiz de la Torre 1897 y Cossío 1933-1934, I. VII (nº 17), p. 50. Reeditada en Goyri de Menéndez Pidal 1906, (1906), 374-386; II (1907), 24-36, nº 73 (pp. 35-36) y MMP ASW 1945, p. 324. 018 hemist. Música registrada. |
|
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
Pelea el uno, pelea el otro, Celinos debajo cae, |
2 |
--Por Dios te pido, buen conde, no me acabes de matar. |
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
4 |
Cortárale la cabeza en la mitad del umbral (?), |
|
cógela de los cabellos y a la condesa la trae. |
6 |
--Mal fecistes, el buen conde al buen Celinos matar; |
|
si lo saben sus parientes, ellos te podrán matar, |
8 |
y si ellos no lo supieran yo les mandaré llamar. |
|
--Estas palabras, condesa, la vida te han de costar.-- |
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
| |
Go Back
|
0311:21 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 5377)
Versión de Bejorís (ay. Santiurde de Toranzo, p.j. Santander, ant. Villacarriedo, Cantabria, España).
Recogida entre 1933-1934 Publicada en D. Ramón Ortiz de la Torre en Recuerdos de Cantabria, Libro de Bejorís. Palencia, 1897. Reeditada en Cossío 1933-1934, I. VII (nº 17), pp. 50. 016 hemist. Música registrada. |
|
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
Pelea el uno, pelea el otro, Celinos debajo cae, |
2 |
--Por Dios te pido, buen conde, no me acabes de matar. |
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
Cortáronle la cabeza en la mitad del umbral, |
4 |
cógela de los cabellos y a la condesa la trae. |
|
--Mal fecistes, el buen conde al buen Celinos matar; |
6 |
si lo saben sus parientes, ellos te podrán matar, |
|
y si ellos no lo supieran yo les mandaré llamar. |
8 |
--Estas palabras, condesa, la vida te han de costar.-- |
| |
Título original: Celinos.
|
Go Back
|
0311:23 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 9493)
Versión de La Quintana (ay. Valdeolea, p.j. Reinosa, Cantabria, España).
Recitada por Obdulia Morante Fernández (unos 77a). Recogida por José Manuel Fraile Gil y Álvaro Fernández Buen, 00/08/1989 (Archivo: ASFG; Colec.: Fraile Gil, J. M.). Publicada en Fraile Gil 2010, Romancero Tradicional de Cantabria, nº 91, p. 206. 042 hemist. Música registrada. |
|
|
Dicen que casar, casar cada una con su igual, |
2 |
no hagas lo que Doña Elena, Doña Elena Montealbar, |
|
que se casó con un viejo y no cesa de llorar. |
4 |
Como costumbre de viejos, el viejo a misa se va |
|
y se queda Doña Elena y no cesa de llorar. |
6 |
--¿Por qué lloras tú, Elena? ¿qué tienes por qué llorar? |
|
--Que se me ha antojado un ciervo que hay en el monte olivar, |
8 |
que le relumbra la pluma como si fuera un cristal. |
|
--Baja las armas, Elena, que en el mi cuarto están, |
10 |
baja una, baja dos, baja tres y baja más, |
|
baja cuatro si es preciso para ese antojo quitar. |
12 |
¿Si me encuentro con Celino que es mi enemigo mortal?-- |
|
Andando el camino alante con Celino fue a encontrar. |
14 |
Quiso Dios y la fortuna que el viejo ha podido más, |
|
por detrás del cocodrilo la cabeza le echó atrás. |
16 |
Ha cogido la cabeza y la ha puesto en un poyal. |
|
--Toma, Elena, esa cabeza para el antojo quitar. |
18 |
--Así había de estar la tuya y ésta viva había de estar.-- |
|
Por detrás del cocodrilo la cabeza la echó atrás. |
20 |
Ha cogido las cabezas, las ha puesto en un poyal. |
| |
Nota del recolector/editor: -15a Cocodrilo es aquí corrupción del término colodrillo, que según el DRAE es la "parte posterior de la cabeza", denominada también occipucio."
|
Go Back
|
0311:1 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 681)
Versión de Chano (ay. Peranzanes, p.j. Ponferrada, ant. Villafranca del Bierzo, comc. Fornela, León, España).
Recitada por Amparo Burdiel (70a). Recogida por José Luis Forneiro, Aurelio González, Esther San-Pastor y Ana Vian, 18/07/1985 (Archivo: ASOR; Colec.: Encuesta LEÓN 85; cinta: 6.18-7.1/B-09). Publicada en TOL I 1991, p. 53. 027 hemist. Música registrada. |
|
|
Hoy es día de los Reyes, primera fiesta del año. |
2 |
--Tú bien sabes, el buen rey, que `o preñadita me hallo. |
|
--Si te hallas preñadita, algo se te ha antojar, |
4 |
o una trucha del río, o un pescado de la mar. |
|
--Ni una trucha del río ni un pescado de la mar; |
6 |
en los montes de Celinos un toro suena bramar, |
|
si no como de aquel toro, yo pensaba reventar. |
8 |
--Calla, calla, la mi reina, que `o te l`iré a buscar.-- |
|
Se va a los montes de Celinos, allí se pone a pelear; |
10 |
vuelta una, vuelta el otro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
y le cortara la cabeza y para casa la trae. |
12 |
--Toma, toma, la mi reina, lo que te fui a buscar, |
|
la cabeza de Celinos ya te la fui a buscar. |
14 |
--Tú malahayas, tú mal rey, que a Celinos fuiste a matar.-- |
| |
Go Back
|
0311:2 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 682)
Versión de Sorbeda (ay. Páramo del Sil, p.j. Ponferrada, comc. Ribas del Sil, León, España).
Recitada por Felipa González Rodríguez (55a). Recogida por Flor Salazar, Saturnino Sanjuán, y Ana Valenciano, 21/09/1979 (Archivo: ASOR; Colec.: Encuesta LEÓN 79; cinta: 2.21-9.2/B-05 y B/07). Publicada en TOL I 1991, pp. 53-54. 059 hemist. Música registrada. |
|
|
Cuando el conde vien de misa, la condesa mala está. |
2 |
--¿Qué has tenido, condesina, de dos horas para acá? |
|
--Que me hallo encinta de dos horas para acá. |
4 |
--Si te hallas encinta, algo se te antojará. |
|
--En ese monte `e Celinos suena un ciervo bramar, |
6 |
si no como de ese ciervo, pienso de arreventar. |
|
--No arrevientes, la condesa, que yo te lo iré a buscar. |
8 |
--Si vas a buscarlo, las armas dejas quedar. |
|
--Por dar gusto a la condesa las armas dejo quedar.-- |
10 |
Fue a la ferretería y unas nuevas fue a comprar; |
|
pequeñas eran, pequeñas, pero finas n`el cortar. |
12 |
Siete vueltas dio al monte y no lo pudo encontrar; |
|
pa entrar pa las ocho, con Celinos fue a encontrar. |
14 |
--¿Qué haces ahí, mal conde, a mis montes a cazar? |
|
--¿Por qué vas tú, Celinos, a mi casa a rondar? |
16 |
--Tu mujer, mal conde, hombre me ha de llamar. |
|
--Lo que Dios quiera, Celinos, lo que Dios quiera será. |
18 |
--Los tus hijos, mal conde, padre me han de llamar, |
|
--Lo que Dios quiera, Celinos, lo que Dios quiera será. |
20 |
--Tu caballo, mal conde, yo te lo tengo sellar. |
|
--Lo que Dios quiera, Celinos, lo que Dios quiera será.-- |
22 |
Pusón la espada en el suelo, empezaran a pelear; |
|
a la primera vuelta, Celinos debajo cae. |
24 |
Le cortó la cabeza y pa su casa la trae. |
|
--Toma, toma, la condesa, el ciervo que fue a buscar. |
26 |
--¿Pa qué lo mataste, conde, si a ti no te hacía mal? |
|
--Ahora te la corto a ti, os la pongo par a par, |
28 |
pa que os abraceides y beseides, que os doy tiempo y lugar.-- |
| |
Variantes (anotadas en la versión mecanografiada) -18a Los tus h.; -23b y. a su casa s. l. t. -27b os la pongo p. a p.: -28 pa que os besedes y os abracedes, / que es tiempo y lugar.
|
Go Back
|
0311:3 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 683)
Versión de Sorbeda (ay. Páramo del Sil, p.j. Ponferrada, comc. Ribas del Sil, León, España).
Recitada por Manuela Alonso (87a). Recogida por Mariano de la Campa, Bárbara Fernández, Ana Pelegrín y Salvador Rebés, 18/07/1985 (Archivo: ASOR; Colec.: Encuesta LEÓN 85; cinta: 3.18-7.1/A-05 y 5.18-7.1/B-03). Publicada en TOL I 1991, pp. 54-55. 054 hemist. Música registrada. |
|
|
Cuando el conde volvió `e misa la condesa escolorida está. |
2 |
--¿Qué te pasa, la condesa, que tan escolorida estás? |
|
--Que me encuentro preñadita de dos días para acá. |
4 |
--Si te encuentras preñadita, algo se te antojará. |
|
--En el monte de Celines un ciervo suena bramar, |
6 |
si no como de aquel ciervo, yo pienso de reventar. |
|
--No revientes, la condesa, que `o te lo iré a buscar. |
8 |
--Si lo vas a buscar, las armas deja quedar. |
|
--Por dar gusto a la condesa, las armas dejo quedar.-- |
10 |
Fue por la ferretería y otras nuevas a comprar, |
|
pequeñas eran, pequeñas, pero finas en cortar. |
12 |
Siete vueltas dio pol monte, tal ciervo no pudo hallar; |
|
de las siete pa las ocho con Celines (se) fue a encontrar. |
14 |
--¿A qué vienes tú, mal conde, a mis montes a cazar? |
|
--¿A qué vas tú, Celines, a mi casa a rondar? |
16 |
--Tu mujer, mal conde, marido me ha de llamar. |
|
--Lo que Dios quiera, Celines, lo que Dios quiera será. |
18 |
--Tu caballo, mal conde, yo te le he de montar. |
|
--Lo que Dios quiera, Celines, lo que Dios quiera será.-- |
20 |
Pus(ier)ón la espada en el suelo y empiezan a pelear; |
|
dieron vuelta sobre vuelta y Celines en tierra cae. |
22 |
Y le cortó la cabeza y para casa la trae. |
|
--Toma, toma, la condesa, el ciervo que fui a buscar. |
24 |
--¿Por qué lo mataste, conde, si él a ti no te hacía mal? |
|
--Calla, calla, la condesa, que a ti te ha `e hacer otro tal.-- |
26 |
Le cortó la cabeza y las puso par a par. |
|
--Ahora besáivos y abrazáivos, que vos doy tiempo y lugar.-- |
| |
Go Back
|
0311:4 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 684)
Versión de San Martín de Agostedo (ay. Santa Colomba de Somoza, p.j. Astorga, comc. Maragatería, León, España).
Recitada por Francisca Rebaque (73a). Recogida por Mariano de la Campa, Elena Hernández Casañas, Victorino Madrid, Ana Valenciano, Paloma Díaz-Mas, Brian Dutton y Joaquín González Cuenca, en dos ocasiones, 29/06/1985+11/07/1985 (Archivo: ASOR; Colec.: Encuesta LEÓN 85/ASFG Fraile Gil, J. M.; cinta: 5.29-6.3/A-10 y 10.11-7.2/B-04). Publicada en TOL I 1991, pp. 55-56 y Fraile Gil Rom-Panhisp.-1 1992/5CD, Primera Antología Sonora, v. 4, TECNOSAGA, KPD-(5)10.9004, corte 5.© Fraile Gil. Reproducida aquí con permiso del editor. 054 hemist.
Música registrada.
|
|
|
Mientras el conde va a misa, la condesa mala está. |
2 |
--¿Tú que tienes, la condesa, de hora y media para acá? |
|
--Que me encuentro ocupadita de hora y media para acá. |
4 |
--Si te encuentras ocupadita, algo te se antojará: |
|
¿si te se antojan perdices o pescados de la mar? |
6 |
--Ni se me antojan perdices ni pescados de la mar, |
|
que se me antoja un ciervito que en el monte oí bramar. |
8 |
--Si te se antoja un ciervito, yo te lo iré a buscar. |
|
--Si lo vas a buscar, conde, armas no has de llevar; |
10 |
llevas el bastón na mano, como aquel que va a pasear. |
|
--¡Vos es el diablo, condesa, no me vayan a matar!-- |
12 |
Dejara las armas viejas, nuevas las fue a estrenar. |
|
Siete vueltas dio al monte, el ciervito allí no está; |
14 |
de las siete pa las ocho, con Celinos fue a dar. |
|
--¿Qué buscas por aquí, el conde, por mis montes a cazar? |
16 |
--Que antojos de la condesa por aquí me hacen andar. |
|
--Tú tienes la mujer guapa, yo te la he de gozar; |
18 |
los tus hijos, el buen conde, a mí padre me han llamar. |
|
--Lo que Dios quiera, Celinos, lo que Dios quiera será, |
20 |
que Dios ayuda a los hombres na mayor necesidad.-- |
|
Desenvainan las armas, se pusieron a pelear; |
22 |
del primer espadillazo Celinos en tierra cae. |
|
Le cortara la cabeza, a la condesa la fue a dar. |
24 |
--Toma el ciervo, la condesa, que me mandaste a buscar. |
|
--Malajo para ti, el conde, no era digno de matar.-- |
26 |
Hízole a ella lo mismo; púsolos de par en par. |
|
--Besáivos y abrazáivos, ahora que tenéis lugar. |
| |
Notas y variantes: Entrevistada dos veces en 1985 por el Seminario Menéndez Pidal, Francisca volvió a cantar para Fraile Gil el 31 de octubre de 1986 (contando ya con 74 años) y ésta es la grabación que se escucha aquí. Sus variantes con respecto a la versión transcrita arriba (de 1985) son mínimas: omisión (casual) del v. -5; -10b va a cazar; -21a Desenvainaron las armas; 23b le f. a d.
Notas de Fraile Gil: Se cantaba durante las veladas invernales. Una vez más la bien definida comarca maragata se nos muestra depositaria de un tesoro romancístico desaparecido en otras áreas de la Península; al igual que sucede con El traidor Marquillos, estamos frente a versiones que podríamos calificar de únicas en la tradición castellana actual. Francisca Rebaque posee una extraordinaria memoria en la que tienen cabida un medio centenar de estas historias que desaparecerán con ella, debido a la despoblación sufrida por estas aldeas que, en otro tiempo llenas de vida, aparecen hoy solitarias y tristes.
|
Go Back
|
0311:5 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 1668)
Versión de Seixo (parr. Pacios, ay. Pedrafita do Cebreiro, p.j. Lugo, ant. Becerreá, Lugo, España).
Recitada por Emilia López Fernández (83a). Recogida por Ana Beltrán, José Antonio Blanco, Diego Catalán y Therese Meléndez, 22/07/1982 (Archivo: ASOR; Colec.: Encuesta NOROESTE 82; cinta: 4.22-7.1-B2 y B4). Publicada en RT-Galicia 1998, pp. 187-188. 044 hemist. Música registrada. |
|
|
--¿Tú qué tienes, condesina, que no cesas de llorar? |
2 |
--Yo qué he de tener, marido, para ti ningún pesar: |
|
ya sabes que estoy encinta da noite de Navidad. |
4 |
--Ya sabes que estás encinta, tratarás de te cuidar: |
|
¿se queres caza do monte o queres pesca do mar? |
6 |
--Non quero caza do monte, que tú la vayas cazar, |
|
non quero pesca do mar, que tú la vayas pescar; |
8 |
en os montes de Celinos un ciervo se suele andar, |
|
se no me traes la cabeza, malparir o reventar, |
10 |
e se ma has de traguer, armas non has de levar. |
|
--E se non hei levar armas, trampa me queres armar. |
12 |
--Non che quero armar trampa nin tampoco falsedad.-- |
|
Deixara as armas da casa, outras novas foi comprar. |
14 |
De llegado a aquel valle empezan a peleiar. |
|
A cabeza de Celinos pronto cayera no chao; |
16 |
la cogió por los cabellos e a la condesa la trago. |
|
--Toma a caza, condesina, que me mandaches buscar. |
18 |
--Esa caza, meu marido, eu non cha mandei buscar; |
|
de tres hermanos que tiene[s] así non che ha de pasar. |
20 |
--Pues que pase, que no pase, tú razón non lles has dar.-- |
|
Le quitara la cabeza, los pusiera par e par. |
22 |
--I-e besaivos e abrazaivos, iagora douvos lugar |
| |
Nota: tras -7b se detuvo para comentar: "Ésta tiene misterio, ¿eh?".
|
Go Back
|
0311:24 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 9494)
Versión de Santa María do Cebreiro (ay. Pedrafita do Cebreiro, p.j. Lugo, ant. Becerreá, Lugo, España).
Recitada por Dominga Rodríguez (70a). Recogida por Víctor Said Armesto, 00/00/1910 (Archivo: AMP; Colec.: Said Armesto). Publicada en Forneiro 2008, pp. 165-73. Reproducida aquí con permiso del editor.. Reeditada en Forneiro 2011, en poesíagalega.org.. 060 hemist. Música registrada. |
|
|
--Que teis, miña condesa, de haí tres anos para acá? |
2 |
--O que che teño, meo conde, para ti non che é pesar, |
|
que che me encontro preñada da noite da Navidad. |
4 |
--Muller que así se sentía, hase saber precurar: |
|
si queres truchas do río o pescados de ta mar |
6 |
o venadillos del monte, yo te los iré a buscar? |
|
--No quiero truchas del río o pescados de la mar |
8 |
ni venadillos del monte que tú me vayas buscar. |
|
En el monte de Celinos un gran ciervo suele andar; |
10 |
si non me traes la cabeza, malparir ou reventar, |
|
has traer la cabeza iarmas non as has levar. |
12 |
--E logo tu, condesiña, traición me queres armar. |
|
--Non te quero armar traición nin tampouco facer mal-- |
14 |
Arrimara as armas vellas, i outras novas foi buscar. |
|
A la salida de un monte, y a la entradma de un val |
16 |
tropezara con Celinos, seu enemigo mortal. |
|
--Bienvenido seas, conde, a meus montes a cazar, |
18 |
pernas que aquí te trouxeron non te han volver levar, |
|
ollos que te viron vir non te han volver ver chegar. |
20 |
--Lo que esté de Dios, Celinos, lo que esté de Dios será, |
|
lo que esté de Dios, Celinos, hágase su voluntad.-- |
22 |
Echaron espada al aire, principiou a batallar; |
|
la cabeza de Celinos logo cayera no chao; |
24 |
la cogió por los cabellos y con ella echó a andar. |
|
--Ves aí a caza, condesa, que me mandeche buscar. |
26 |
--Eu esa caza, me conde, non cha mandei ir buscar; |
|
de sete irmãos que che tina esa non cha han pasar. |
28 |
--Pois logo tu, condesiña, razón non lles has de ir dar.-- |
|
La cortara la cabeza y las puxo par y par. |
30 |
--Ehí chuchaivos i abrazaivos que agora douvos lugar.-- |
| |
Nota del editor: -11b y -27a Said, Armesto, bom conhecedor das falas galego-portuguesas indica nasalidade no ditongo -ão de chão e de irmãos, o qual, em nossa opinião indica que nessa altura ainda se conservava o vocalismo nasal no leste da província de Lugo. E de notar que até à segunda metade do século XX só se mantínha a nasalidade vocálica nos Áncares leoneses. Véase el estudio del editor moderno en http://poesiagalega.org/arquivo/ficha/f/166 .
|
Go Back
|
0311:13 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4835)
Versión de Uña de Quintana (ay. Uña de Quintana, p.j. Benavente, comc. Benavente, Zamora, España).
Recitada por María García (40a). Recogida por Américo Castro, 00/00/1912 (Archivo: AMP; Colec.: Castro, A.). Publicada en Armistead 1983e, p. 17-18, ed. parcial. ms de A. Castro. 056 hemist. Música registrada. |
|
|
Viniendo el conde de misa la condesa mala está. |
2 |
¿Tú qué tienes, la condesa tú qué tienes d`ese mal? |
|
De este mal que yo tengo a ti nada te ha `e pasare, |
4 |
que me he hallado achacosa hace tres meses acá |
|
--Si te has hallado achacosa, algo se te antojará. |
6 |
Si quisieras trucha del río o pescado de la mare |
|
o carnero castellano o vaca de Portugal. |
8 |
--No quiero trucha del río ni pescado de la mare, |
|
ni carnero castellano ni vaca de Portugal. |
10 |
Quiero la cabeza el ciervo desde aquí lo oigo bramare. |
|
A los montes de Celino allí lo has de ir a buscare.-- |
12 |
Siete vueltas diera al monte sin hallar por donde entrare, |
|
y al cabo `e las siete vueltas con Zelino se fue hallare. |
14 |
--¿Qué buscas por aquí, el conde, por este mi monte reale? |
|
--Antojos de mi condesa, aquí me han hecho llegare. |
16 |
--Antojos de tu condesa la vida te han de quitare. |
|
--Eso está de Dios, Celinos, lo que Dios quiera será. |
18 |
--En la tu mulica roja me tengo de ir a paseare. |
|
Y los tus hijos queridos a mí "padre" me han llamare. |
20 |
Y con la tu esposa querida yo me tengo de casare.-- |
|
Dejara las armas viejas las nuevas fuera a tomare. |
22 |
A los primeros encuentros al conde muy mal le va. |
|
A los segundos avisos Zelinos en tierra cae. |
24 |
Le cortara la cabeza y encomienza a caminar. |
|
[. . . . . . . . . . . . . . . . . . .] |
|
--¡Toma la cabeza del ciervo que me mandabas buscare! |
26 |
--Y en por qué lo mataste si él a mí no me hacía mal? |
|
--Ahora calla la condesa, no te haga contigo igual.-- |
| |
Notas: -21 traspasado de su contexto lógico (después del v. -11); tras -24b: en la fotocopia que manejo (ms. de A. Castro), no queda claro si falta aquí un verso que no se lee (verso en que arroja la cabeza de Celinos al patio de la condesa, a juzgar por la otra versión de Uña recogida por S. G. Armistead en 1980 [ficha nº 4836]. S.G.A, quien creo habrá consultado el original en el Archivo Menéndez Pidal, afirma en Armistead 1983e que no, que la versión recogida por A. Castro consta de 27 versos. Para ver mejor imagen del manuscrito de Castro, tras pulsar en el enlace en la cabecera, sustituya la última parte del URL con la extensión propia de ficheros ADOBE, pdf.
|
Go Back
|
0311:14 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4836)
Versión de Uña de Quintana (ay. Uña de Quintana, p.j. Benavente, Zamora, España).
Recitada por Martina González (88a). Recogida por Samuel G. Armistead, 22/07/1980 (Archivo: AMP; Colec.: Armistead-Silverman). Publicada en Armistead 1983e, in Essays on Hispanic Literature in Honor of Edmund L. King , p. 16. 058 hemist. Música registrada. |
|
|
Paseándose anda Celinos por su palacio de real; |
2 |
viniera el conde de misa, la condesa mala está. |
|
que se la engañó Celinos con cartas de falsedad. |
4 |
--¿Tú qué tienes, la condesa, tú qué tienes d`ese mal? |
|
--Que me he hallado achacosa, hace poco tiempo acá. |
6 |
--Si te has hallado achacosa, algo se te antojará. |
|
¿Tú quieres trucha de río o pescado de la mar |
8 |
o carnero castellano o vaca de Portugal? |
|
--No quiero trucha del río, ni pescado de la mar, |
10 |
ni carnero castellano, ni vaca de Portugal. |
|
Quiero la cabeza d`un ciervo, desde aquí lo oigo bramar. |
12 |
Y a los montes de Celinos, allí le irás a buscar.-- |
|
Siete vueltas dio en el monte, sin hallar por donde entrar, |
14 |
y al cabo de siete vueltas, con Celinos se fue a hallar. |
|
--¿Tú qué buscas, el buen conde, por éste mi monte real? |
16 |
--Antojos de la condesa hasta aquí me han hecho llegar. |
|
--Antojos de la condesa son los que a ti te han matar. |
18 |
Con la tu mujer, el conde, con ella me he de casar |
|
y en la tu mulita roja, en ella me he de pasear. |
20 |
--Eso no será, Celinos, eso me has de perdonar. |
|
Saca las armas, Celinos, vámonos a pelear. |
22 |
--Saca las tuyas, buen conde, las mías ya fuera están.-- |
|
A los primeros encuentros, al conde muy malo le va. |
24 |
Y a los segundos encuentros, Celinos en tierra cae. |
|
Le cortara la cabeza y en la espada le ha `nclavar; |
26 |
Y en el patio la condesa, allí se la echó a rodar: |
|
--¡Toma la cabeza del ciervo, la que me hiciste buscar! |
28 |
--¡Mas tú pa qué lo mataste, si a mí no me hacía mal? |
|
--Y ahora calla, la condesa, si no quieres que te haga igual.-- |
| |
Variantes: -5b: va de tres meses acá; -12b: lo; -15b: sin "mi"; -19a: mulita blanca; -19b: montar; -20a: no lo harás; -20b: si; 23b: malo está; 24b: el conde en t. c.
|
Go Back
|
0311:15 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4837)
Versión de Sejas de Aliste (ay. Rábano de Aliste, p.j. Zamora, ant. Alcañices, comc. Aliste, Zamora, España).
Recitada por Agustina Diebra (unos 60a). Recogida por Diego Catalán y Álvaro Galmés, 00/01/1948 (Archivo: AMP; Colec.: María Goyri-Ramón Menéndez Pidal). Publicada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. Transcripción original del recolector (D.C.). 040 hemist. Música registrada. |
|
|
Aires vienen, aires van, aires vienen de la mar, |
2 |
mejor vaya el conde a misa la condesa mala está. |
|
--Quien te ha hecho mal, condesa, quién te ha hecho tanto mal? |
4 |
--Este mal que yo te diese a ti el conde te ha de pesar, |
|
que me hallo embarazada de tres meses para acá. |
6 |
--Si te has hallado preñada, algo se te ha de antojar. |
|
¿Si se te antojaban peces o pescados de la mar? |
8 |
--Ni se me antojaban peces ni pescados de la mar |
|
n` esos montes de Ceriño un ciervo oyo bramar |
10 |
que si no comiese de él esperaba rebentare. |
|
--No arrebientes tú, condesa, que yo te lo iré a buscar.-- |
12 |
Siete vueltas dio al palacio sin con el ciervo encontrar; |
|
de las siete pa las ocho con Ceriño viene a dar. |
14 |
Pelea uno, pelea otro, ambos pelean a la pare; |
|
a la segunda mano don Ceriño muerto cae. |
16 |
Le ha cortado la cabeza para casa se la trae. |
|
--Ahí tienes, mi condesa, el ciervo que oyes bramar. |
18 |
--No pensaba yo, el buen conde, que le hacías tanto mal.-- |
|
La ha cortado la suya y dambas las pone a la pare: |
20 |
quereivos y estimavos, que ahora vos doy lugar. |
| |
Nota: Para bajar una imagen PDF, tras pulsar en el enlace al manuscrito original, sustituya "jpg" con "pdf en el URL..
|
Go Back
|
0311:17 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4839)
Versión de Salónica (Grecia).
Recogida por Moshe Attias, (Archivo: AMP; Colec.: Attias). Publicada en Attias 1956, Romancero sefaradí: Romanzas y cantes populares en judeo-español (2ª ed 1961), pp. 143-144, nº 50. 052 hemist. Música registrada. |
|
|
Quien quiere tomar consejo, que venga a mí, se lo daré: |
2 |
quien quiere casar con moza, que no s` aspere a la vejez. |
|
Por mí lo digo, el mezquino, que casí de cien y diez, |
4 |
casí con una siñora que no tenía dieciséis. |
|
El día de la su boda, bien oiréis lo que hué a pensar; |
6 |
tomó peine d`oro en mano sus cabellos hué a peinar; |
|
en la su mano derecha tiene un espejo cristal, |
8 |
mirando se va su puerpo y el su lindo asemejar. |
|
Bendiciendo va del vino, bendiciendo va del pan, |
10 |
bendiciendo al Dio del cielo, que tan linda le hué a criar; |
|
maldiciendo padre y madre, que un viejo la hué a dar. |
12 |
La casaron con un viejo, viejo es, d`alta idad. |
|
La niña quiere juguetes, el viejo quiere holgar. |
14 |
Lloraba la blanca niña, lágrimas de veluntad. |
|
Por ahí pasó Clareto su amigo caronal. |
16 |
--¿De qué lloráis, blanca niña, mi alma, por qué llorábais?-- |
|
Llora por la su ventura y por el su negro mazal. |
18 |
La casaron con un viejo, viejo de alta idad. |
|
--Vení vos daré un consejo, cual hubierais de tomar: |
20 |
hacevos de la preñada de tres meses, que no más. |
|
--Por los campos de Clareto un quierco sintó asar, |
22 |
d`aquel quierco si no gosto el preñado lo v[o]`a` [e]char. |
|
Estas palabras diciendo el viejo que ya verná. |
24 |
--Quien vos diera este consejo, sería para su mal.-- |
|
Ya s` esparte d`ella el viejo, ya s` esparte, ya se va, |
26 |
ojos que lo vieron ir no lo vieron más tornar. |
| |
Nota: 17-18 el uso de la tercera (en lugar de primera) persona oculta que aquí, lógicamente, responde la joven condesa.
|
Go Back
|
0311:18 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4840)
[Casada con un víejo (é) [S.G.A. L.12], contam.]
Versión de Salónica (Grecia).
Recitada por Flor Tevet (60a). Recogida en Tel Aviv, Israel por Baruch Uziel, 00/00/1946 (Archivo: AMP; Colec.: Uziel, B.). Publicada en Petersen-Web 2003, Texto. Reeditada en Petersen-Web 2000-2007, Texto. 030 hemist. Música registrada. |
|
|
Quien quiera tomar consejo venga ande mí, se lo daré; |
2 |
quien quiere cazar con mosa que no s` aspere a la vejez. (moza) |
|
Casí con una señora que non tiene los diez y seis; |
4 |
el día de la su boda bien oigades qué fue a pensar. |
|
Tomó peinde de oro en su mano, sus cabeyos se fue a peinar, |
6 |
bendiziendo van el vino, y bendiziendo van el pan |
|
y maldiziendo a padre y madre que con un viejo la fue a cazar. |
8 |
Por ahí pasó Gualferraldo, el que no hubiera de pasaar. |
|
--¿De qué lloras, Blanca Niña, lágrimas de voluntad? |
10 |
--Que me casaron con un viejo, que non es mi padre igual. |
|
--Hazevos de la preñada de tres meses y non más. |
12 |
--En los campos del Gualferraldo un jasir vide asar, |
|
si del jazir non gozo el preñado lo vo echar.-- |
14 |
Se jué el mesquín del viejo a traerle a gostar, |
|
y de la montaña abajo presto lo fueron a echar. |
| |
Nota: -5a peinde así figura en la versión mecanografiada del AMP que manejo. -110b padre i. sic. La misma fotocopia pone "publicado en Tel Aviv" por Uziel en 1948, pero no logro identificar la publicación
|
Go Back
|
0311:20 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 4842)
Versión de Salónica (Grecia).
Recogida por Yacob Abraham Yoná, publicada en JSBOT I, The Judeo-Spanish Ballad Chapbooks of Yakob Abraham Yoná , nº 17, pp. 227-228. 048 hemist. Música registrada. |
|
|
--Ken kere tomar konsežo ke venga `a mí, se lo daré: |
2 |
ken kere kazar kon mosa, non se `espere ala vežés. |
|
Por mí lo digo, `el meskino, ke de syen anyyos kazó `él. |
4 |
Kazó kon `una senyyora que non tyene los dyez `i ses. |
|
`El día de las sus bodas `i byen `o` irés ké fu`e azer. |
6 |
Tomó peyne de oro `en mano, sus kave`os se fu`e a peynar. |
|
`I `en la su mano dereg+a lyeva `un `espežo kristal. |
8 |
De `elyyo se mira su pu`erpo `i `el su lindo asemežar. |
|
Bendizyendo va del vino `i bendizyendo va del pan, |
10 |
bendizyendo va Dyez del sielo, ke tal linda la fu`e a kriar; |
|
maldizyendo `a padre `i madre, ke kon `un vyežo la fu`e a kazar. |
12 |
Ke la kazara kon `un vyežo `el vyežo `es de antigu`edad. |
|
La ninyya kere g+ugete `i `el vyežo kere folgar. |
14 |
Yyorava la Blankaninyya, lágrimas de veluntad. |
|
Por a`i pasó Klareto, kual non la vyera de pasar: |
16 |
--¿De ké yyoráš, la Blankaninyya, lágrimas de veluntad? |
|
--Ke me kazaron kon `un vyežo, `el vyežo non `era mi par `igual. |
18 |
--Yyo vos daré `un konsežo, kual me lo `uvyeras+ de tomar: |
|
azévos de la prenyyada, de tres mezes `i non más. |
20 |
--`A los kampos de Alsuma, `un ha+zîr vide asar. |
|
Si de akel hazîr non gosto, `el prenyyado lo vo ag+ar |
22 |
Se alevantó `el vyežeziko, a ver `el ha+zîr ánde `está. |
|
Arožó `él la su lansa, la kavesa le énfilará: |
24 |
--Vení, veréš akel ha+zîre, ke lo viteš asar.-- |
| |
Nota de transcripción: Los caracteres que de momento no se reproducen con facilidad los marco para su futura conversión. A las señaladas, habría que añadir la "h." [prueba: š ž ].
|
Go Back
|
0311:6 La caza de Celinos (á) (ficha no.: 2619)
Versión de Campo de Víboras (c. Vimioso, dist. Bragança, Trás-os-Montes e Alto Douro, Portugal).
Recogida por José Leite de Vasconcellos, (Colec.: Leite de Vasconcellos). Publicada en Leite de Vasconcellos 1958-1960, RP, vol. II, 1000 (pp. 496-497). Reeditada en Pinto-Correia 1987a, 209-210 (y Pinto-Correia 1994, 135); Costa Fontes 1997b, Índice Temático (© HSA: HSMS), p. 76-77, B9 y RºPortTOM 2000, vol. 1, nº 213, pp. 381-382. 062 hemist. Música registrada. |
|
|
Q`and` o conde bai p`r`à missa a condeza buena `stá; |
2 |
quando o conde bem da missa a condeza mala `stá. |
|
--Quem t` há fecho a ti, condesa, quem t` há fecho tanto male? |
4 |
Se te lo hão fecho mis perros eu los mandarei matar; |
|
se te lo hão fecho mis criados eu los mandarei castigar. |
6 |
Se t` intulhabam peixes ou pescadas da la mar? |
|
--Nim mates tus perros, conde, nim los mandes tu matar, |
8 |
nim castigues teus criados nim nos mandes castigar. |
|
Nim se m` intulhabam peixes nim pescada da la mar, |
10 |
que no monte de Selino um serbo dizem que hay. |
|
Colherás las armas belhas, armas nobas deix`-as `star, |
12 |
colh` um cajat`im na mano como que se bá passear. |
|
--Z-num seija diabo, condeza, que me queiras enganar: |
14 |
colherei as armas nobas, armas belhas deixo `star.-- |
|
Se muntou par` ó cabalho, impeçou a caminhar; |
16 |
sete boltas deu ó monte sim com naide s` incontrar; |
|
ao cabo das sete boltas co` o Selino s` há-de encontrar. |
18 |
A los primeiros encontros ó conde mui mal bai; |
|
a los segundos encontros el Selino morto cai. |
20 |
L` há cortado la cabesa, l` há prendido `ò bornal; |
|
se montou par` ó cabalho e impeçou a caminhar. |
22 |
Assi que lhegou a casa la sua mujer l` ha dicho: |
|
--Num t` há mandado eu, conde, que tu hacesses tanto male.-- |
24 |
Assi que lhegou a cilha, [. . . . . . . . . . . .] |
|
logo le cortou a suya (cabeça) e ambas colgou a par. |
26 |
--Z-beijai-bos e repousai-bos, qu` agora vos dou lugar.-- |
|
Quem quijer baca e carnero beng`à mi cassa por eilha, |
28 |
a quarto bendo la libra e a marabedi la média, |
|
e quem nu`tuber dinero também num se bai sem eilha. |
30 |
Fora, corno, fora, corno, fora de mi cabeça, |
|
se todos assi fazerem nunca cornos habera. |
| |
Variantes de Costa Fontes: -22a silha; 27-31 omitidos.
Título original: CELINOS (Á).
|
Go Back
|
Back to Query Form